Online alışveriş her ne kadar hayatımızı kolaylaştırıyor olsa da kısa ve uzun vadede çok ciddi çevre sorunlarına sebep olduğu ortada. Online alışverişte karbon ayak izini etkileyen pek çok faktör olsa da teslimat sırasındaki paketleme ve yakıt tüketiminin en temel faktörlerden olduğunu söyleyebiliriz. Bu iki kalemin oluşturduğu karbon ayak izi ise söz konusu online alışveriş platformunun tedarik zincirinin nasıl şekillendiğine, sunduğu alışveriş yöntemine, müşterilerin alışveriş alışkanlıklarına, kültüre ve ülkeye bağlı alışveriş yapma rutinlerine bağlı olarak değişiklik gösterebiliyor. Amazon, Walmart gibi pek çok dünya devi online alışveriş süreçlerini daha çevre dostu hale getirmeyi vadetse de online alışverişte karbon ayak izini azaltabilmek için alışveriş alışkanlıklarının yeniden gözden geçirilmesi şart. Bu konuda yeni yapılan bir araştırmaya göre Amazon gibi e-ticaret devlerinin karbon ayak izi, online alışverişi normal sistemlerine entegre itmiş perakende zincirlerinin karbon ayak izinden daha fazla. Peki bu fark nereden kaynaklanıyor?
Amazon gibi e-ticaret devleri çevreye verdikleri zararı minimum düzeye indirmek için ellerinden geleni yaptıklarını iddia etseler de online ve fiziksel mağaza satış kanallarını bir arada kullanan markaların çevreye etkileri çok daha düşük. Üstelik bunun tek sebebi ambalaj ve paketlemenin az olması da değil. Hollanda, İsveç ve Birleşik Krallık’tan araştırmacıların yayımladığı bir araştırmada 3 farklı mağaza tipi incelenmiş: fiziksel mağazalar, “tıkla gel” mantığıyla çalışan hibrit mağazalar ve tamamen online platform üzerinden hizmet veren online mağazalar. Bu üç kategori yakından incelendiğinde online alışverişin çevreye bu kadar kötü etki etmesinin sebebi basit.
Amazon gibi online alışveriş platformlarındaki alışveriş davranışları, mağazadaki alışveriş davranışından farklı. Müşteriler online alışveriş yaparken tek seferde tek ürün siparişi veriyorlar, yani bir hafta içinde 4-5 farklı sipariş dahi verebiliyorlar. Amazon gibi e-ticaret devlerinde paralı üyelik sistemi sayesinde teslimat ücretsiz olduğu için müşterinin belli bir kotaya ulaşmasına gerek yok, dolayısıyla hiç düşünmeden tek ürünlük bir siparişi verebilir, aynı hafta içinde 5 farklı satıcıdan 5 farklı ürün satın alabilir. Bu da tamamen online platform üzerinden hizmet veren mağazaların ve pazaryerlerinin karbon ayak izinin daha yüksek olmasına sebep oluyor elbette.
Mağazalarda ise durum farklı. Sürekli mağazaya gidip gelmemek ve tek seferde tüm ihtiyaçları karşılamak isteyen müşteriler mağazadan alışveriş yaptıklarında daha bilinçli alışveriş yapıyorlar. İki kategorinin arasındaki hibrit mağazalarda da aynı alışveriş davranışı gözlemlenebiliyor. Müşterinin ürünü görebileceği, teslim alabileceği, gerektiğinde iade edebileceği fiziksel bir mağazaya erişiminin olması alışveriş zincirindeki karbon ayak izini azaltmaya yardımcı olabiliyor.
N11, Amazon, Hepsiburada ve Trendyol gibi online pazaryerlerinde farklı satıcıların mağazalarında farklı teslimat koşulları geçerli olabiliyor. Örneğin, sepetinize aynı satıcıdan ürünler attığınızda kargo daha avantajlı olabiliyor. Bazı platformlarda ise sepete farklı satıcıların ürünlerini ekleyemiyorsunuz. Bu gibi durumlar müşterileri aynı online satıcıdan alışveriş yapmaya teşvik etse de Amazon gibi e-ticaret devlerinin sunduğu teslimat hizmeti müşterilerin hızlı ve ucuz teslimata alışmasına, dolayısıyla çevreye etkilerini çok düşünmeden alışveriş yapmalarına neden oluyor.
Online alışverişin çevreye olumsuz etkilerinden bahsedilirken genellikle teslimat sürecindeki paketleme ve ambalajlama işlemlerine ve burada ortaya çıkan atığa odaklanılsa da alışveriş kanalları ve yöntemlerinin de çok büyük bir etkisi olduğu ortada. Farklı alışveriş kanallarında sergilenen müşteri davranışları yakından incelenerek online alışveriş platformlarının daha çevre-dostu hale gelmesi mümkün olabilir. Ancak Amazon gibi e-ticaret devlerinin çalışma prensibi değişmediği müddetçe çevre dostu olma vaatlerini gerçekleştirmeleri pek de mümkün görünmüyor.
YORUMLAR - 2 değerlendirme