Dünyada Plastik Poşet Kullanımının Azalmasına Dair Uygulamalar

Günümüzde Avrupa Birliği’nin çevre kirliliği ve iklim değişikliğine karşı yürüttüğü politikalardan birisi plastik tüketiminin sınırlandırılmış ve bazı alanlarda yasaklanmış olması. Bazı Avrupa ülkelerinde plastik poşet kullanımını azaltmak için tüketicilerden alışveriş yaptıkları mağazadaki plastik poşetler için ekstra bir ücret talep ediliyor. Ya da müşterilerine plastik poşet sunan mağazalar vergiye tabii tutuyor. Bazı Avrupa ülkelerinde plastik poşetlerin kullanılması tamamen yasaklanmış durumda, bunu yerine kumaş ve yeniden kullanılabilir alışveriş çantalarının kullanılması teşvik ediliyor.

Yalnızca Avrupa ülkelerinde değil, Bangladeş, Çin, Güney Afrika, Senegal, Kanada, Meksika ve Amerika Birleşik Devletleri gibi onlarca ülkede de plastik poşetlerin kullanımını sınırlandırma yönünde ciddi düzenlemeler ve yaptırımlar var.

Genel olarak farklı ülkelerde plastik poşet kullanımının önüne geçmek için benimsenen belli başlı yöntemler olduğunu söyleyebiliriz. Bunlar plastik poşetlerin ücretlendirilmesi, plastik poşet kullanımının ve dağıtımının yasaklanması, kullanılan plastik poşetlerin geri dönüşüme kazandırılması ve plastik poşet üretiminde doğada çözünebilir maddelerin kullanılması; böylece çevre kirliliğinin önüne geçilmesi. Ancak kısa vadede çözüm getirecek ve en az maliyetli yöntemlerin genel bir yasak ya da plastik poşetlerin ücretlendirilmesi olduğunu görüyoruz.

Türkiye’de Plastik Poşet Kullanımı ve Yeni Uygulama

Türkiye’de de plastik poşet kullanımını azaltmak için geçmişte birtakım yerel projeler ve sivil toplum kampanyaları yürütüldü. Bazı market zincirleri kurumsal sorumluluk çerçevesinde plastik poşet tüketimini azaltmak için ücretsiz alışveriş çantaları dağıttı örneğin. Bazı yerel belediyeler vatandaşlara ücretsiz alışveriş fileleri dağıtmaya başladı. Ancak bu projeler şimdiye kadar yasalarla desteklenmediği ve hem mağazalara hem de tüketicilere yaptırım uygulanmadığı için uzun vadeli bir çözüme ulaşılamadı.

2017 yılından bu yana Türkiye’de plastik poşet kullanımının ücretli olacağına dair haberler ve gelişmeler sık sık gündeme geliyordu. Bu konuda medyadaki karmaşıklığa Plastik Sanayicileri Araştırma Geliştirme ve Eğitim Vakfı PAGEV’in açıklaması son verdi. Açıklamaya göre 1 Ocak 2019 tarihinden itibaren Türkiye’de plastik poşet kullanımı ücrete tabi tutulacak.

Plastik Poşet Kullanımı ve Tüketici Algısı

Plastik poşetler için 25 kuruş ya da 50 kuruş gibi cüzi miktarları ödemek zorunda kalmanın tüketicileri plastik poşet tüketiminden alıkoyacağı öngörülüyor. Bu uygulama elbette plastik poşetlerin tamamen yasaklanması anlamına gelmiyor, ancak maddi bir yaptırımla tüketicinin plastik poşetleri daha bilinçli tüketmesi amaçlanıyor.

Hala taslak sürecinde olan projenin temelinde öncelikle tüketicileri plastik poşet kullanımının çevreye verdiği zararla ilgili eğitmek yatıyor. Genelde bu altyapı oluşturulmadan bir yasak ya da ücretle karşılaşıldığında tüketici tepkisi her zaman olumlu olmayabiliyor. Çünkü mağazalardan ücretsiz plastik poşet alabiliyor olmak mağaza ve tüketici arasında yazılı olmayan ancak karşılıklı kabul edilmiş gizli bir anlaşma niteliğini taşıyor. Tüketici plastik poşet kullanımından alıkonulduğunda ya da plastik poşet için ekstra para ödemek zorunda kaldığında mağazaya daha fazla para kazandırdığı hissine kapılıyor.

Bu tür sürtüşmelerin önüne geçebilmek için halkın bu konuda bilgilendirilmesi ve çevre dostu, yeniden kullanılabilir alışveriş çantalarının edinilmesi için gerekli çalışmaların yürütülmesi bekleniyor. Böylece müşteri memnuniyetini zarara uğratmadan plastik poşet kullanımını azaltmak ve Türkiye’nin çevre bilincini arttırmak hedefleniyor.