Konu kitaplara ve bilgi erişimine gelince en çok duyduğumuz argümanlardan biri de internetin küresel bir kütüphaneye dönüştüğü ve fiziksel kütüphanelerin artık gereksiz olduğu yönünde. Sonuçta kültürel erişim yöntemlerimiz değişti, örneğin çoğumuz basılı gazete okumaya gerek duymuyoruz artık. E-kitap okuyucuları ya da akıllı telefon ve tabletlerimizdeki e-kitap uygulamaları sayesinde istediğimiz pek çok kitaba kolayca ulaşabiliyoruz. İnternetin bilgiyi herkese açık küresel bir kaynak haline getirerek yaygınlaştırdığı bir gerçek. Dünyanın dört bir tarafında eğitime, bilgiye ve kültürel kaynaklara erişimi olmayan insanların kendilerini geliştirebilmelerini, örgütlenebilmelerini ve dünyadan haber alabilmelerini sağlıyor. Ancak internetin böyle avantajları olması, kütüphanelerin tüm işlevlerini yitirdiği anlamına gelmiyor elbette. Bir toplumda kütüphanelere verilen değer, toplumun kültür ve eğitim seviyesini ve bu konulara verdiği önemi gösteriyor.
İnsanlığın Ortak Hafızası
Kütüphaneler, yalnızca eski kitapların depolandığı mekanlar değil. Dünya genelinde kütüphanelerin işlevlerine baktığımızda; yerel toplumun eğitilmesi, bilgisayar becerilerinin kazandırılması, öğrenci ve serbest çalışanlara açık kaynaklı bir ofis ve internet bağlantısı sağlanabilmesi, yabancı dil, okuma-yazma gibi eğitim imkanları, çeşitli sosyal ve kültürel aktivitelerin düzenlenmesi gibi yerel toplumu zenginleştiren pek çok işlevin olduğunu görüyoruz. Bilgisayar erişimi olmayan, herhangi bir şekilde kitap satın alamayan insanlar için ücretsiz halk kütüphanelerinin önemi çok büyük.
Evsizler, işsizler, düşük gelir düzeyindekiler gibi toplumun daha kırılgan kesimlerine de ücretsiz bir sığınma imkanı sağlıyor halk kütüphaneleri. İş başvuru becerileri, CV hazırlama gibi konularda kütüphane görevlilerinden destek de alınabiliyor. Günümüzde freelance, yani serbest çalışan insanların sayısı da her geçen gün artıyor. Böyle bir çalışma hayatını tercih eden insanların da sosyalleşebilmesi, farklı bir çalışma alanı edinebilmeleri ve benzer insanlarla bir araya gelebilmeleri için halk kütüphaneleri çok faydalı birer merkez.
Kütüphanelerin toplumsal ve kültürel bir başka önemi ise yalnızca gerçeklerin ve tarihsel doğruların arşivleniyor olması. İnternet dünyanın en büyük bilgi arşivi olsa da buradaki her bilginin gerekli, gerçek ve doğru olduğunu savunmak çok saçma olur. Üstelik bazı bilgiler internette de kaybolup gidebiliyor, çarptırılabiliyor ve esas kaynaklara ulaşmak her zaman mümkün olmuyor. Ancak kütüphanecilik genel itibariyle bilgi yanlışlarıyla savaştığı için, özellikle akademik vb. çalışmalarda daha doğru bir kaynak teşkil ediyor.
Kütüphanelerin tamamıyla analog, eski ve antik dünyaya ait olmadığını, internetin beraberinde getirdiği imkanlarla birleştirildiğinde çok faydalı projeler oluşabileceğini Google Kitaplar Dijital Kütüphane Projesi ve Open Library gibi girişimlerde görebiliyoruz. Open Library girişiminin amacı dünya üzerindeki tüm basılmış çalışmaları, dünyada herkesin erişimine açabilmek. Bu amaçlarını gerçekleştirebilmek için dünyanın dört bir yanında kütüphanecileri, yazarları, hükümet yetkililerini ve teknoloji uzmanlarını iş birliğine davet ediyorlar.
Google, bu proje dahilinde basılı tüm kitapları tarayarak, bu kitapları arama motoruna katmayı planlıyor. Ancak bu istediğiniz kitabın tüm içeriğine ücretsiz olarak ulaşabileceğiniz anlamına gelmiyor. Bu girişimin amacı, bir konuyla ilgili araştırma yaparken hangi kitaplardan faydalanabileceğinizi görmek. Bu özellikle öğrenciler ve akademisyenler için çok faydalı bir özellik. Örneğin, bir hastalıkla ilgili araştırma yapıyorsunuz. Platformda bu hastalığı arattığınızda, örneğin A kitabında, bu hastalığın geçtiği sayfaların bazılarını görebiliyor ve böylece kitabın sizin için faydalı olup olmayacağını anlayabiliyorsunuz. Aynı sayfada kitabı satın alabileceğiniz linkler de bulunuyor. Böylece kitabın tamamından yararlanabilmek için satın almanız gerekiyor. Bu yayıncıları ve yazar haklarını da koruyan bir uygulama. Şu an binlerce kitapta uygulanabiliyor.
İnternet Kütüphanelerin Yerini Doldurabilir mi?Kütüphanelerin toplum açısından ne denli önemli olduğu ortada, bunda en önemli etken fiziksel birer mekan olarak toplum için önemli rollere sahip olmaları. İşte bu noktada, internetin kütüphanelerin yerini tamamıyla alıp alamayacağına dair tartışmalar devreye giriyor. Bu konuda kütüphaneler lehine üretilebilecek en önemli karşı argüman kütüphanelerin daha güvenli mekanlar olmaları. Bu güvenlilik duygusu yalnızca fiziksel “mekanla” değil, maruz kalınan bilginin güvenli olmasıyla da ilgili. İnternette araştırma yaparken, tartışmalarda ya da forumlarda yer alırken, siber-zorbalık, troller ve online dolandırıcılık vb. farklı vakalarla sık sık karşı karşıya geliyoruz. Yetişkinlerin bu tür olumsuz durumlara karşı kendilerini psikolojik olarak koruyabilmeleri daha olası; ancak çocuklar ve gençler için bu çok daha zor. Bu yüzden gençlerin araştırma ve öğrenme becerilerinin daha güvenli bir ortamda gelişebilmesi için kütüphaneler çok değerli.
Kütüphaneleri kütüphane yapan yalnızca içlerindeki kitaplar değil, kütüphanecilerdir de aynı zamanda. Kütüphanecilikle ve kitaplarla ilgili engin bilgilere sahip bu kişiler, yerel toplumun eğitilmesinden tutun, zevkinize uygun kitap bulmaya kadar pek çok konuda önemli rol oynarlar. idefix, Amazon gibi online bir kitapçıdan ya da platformlardan kitap aldığınızda da kitap önerileri gördüğünüzü, bunun için kütüphanecilere gerek olmadığını öne sürebilirsiniz. Ancak online alışveriş yaparken önünüze farklı kitap önerilerinin geliyor olması, okuduğunuz kitapların ve alışverişlerinizin verilerinin işlendiği ve belli bir pazarlama şeması çerçevesinde size yeni önerilerin yapıldığı anlamına geliyor. Ancak kütüphaneler, kâr amacı gütmediği için, kütüphane görevlinizle bu konuda iletişim kurmak, sizi çok farklı kitapları, yazarları ve edebiyat akımlarını keşfetmeye götürebilir.
Türkiye’nin kütüphane istatistikleri ne yazık ki pek iç açıcı değil. Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2017’de açıkladığı verilere göre Türkiye’de toplam 28.126 kütüphane bulunuyor ve bu kütüphanelerin dağılımı şu şekilde; 1 milli, 1.146 halk, 564 üniversite ve 26.415 örgün ve yaygın eğitim kurumu kütüphanesi. Türkiye’de üniversite kütüphanelerine kayıtlı üye sayısı 3.814.500 iken halk kütüphanelerine kayıtlı vatandaş sayısı 2.201.039’da kalıyor. Nüfusu 80 milyondan fazla olan ülkemizde kütüphane sayısının yetersizliği ve var olan kütüphanelerden faydalanan vatandaş sayısının da böylesine az olması endişe verici. Ülkemizde ne yazık ki her 70.000 kişiye yalnızca bir halk kütüphanesi düşüyor.
World Cities Culture Forum, dünyanın en büyük şehirlerinde, kütüphane sayısının nüfusa dağılımına dair verileri derlemiş. Bu verilere göre şehirlerde her 100.000 kişiye düşen kütüphane sayıları şöyle; Güney Kore’nin başkenti Seul’da her 100.000 kişiye 11; Polonya’nın başkenti Varşova’da 11,5; Brüksel’de 10; Paris’te 8,5 ve İstanbul’da ise her 100.000 kişiye yalnızca 0,4 kütüphane düşüyor.
Bu rakamların da gösterdiği üzere ülkemizde köklü bir kütüphane algısı henüz oluşmamış ne yazık ki. Kütüphaneler, öğrencilerin ders çalışmak için gittikleri sessiz, sıkıcı mekanlar olarak görülüyor. Türkiye’de kitap okuyan, kütüphanelerden faydalanan vatandaş sayısının artması için yapılması gereken şeylerden ilki kütüphaneleri birer toplum merkezi haline getirerek, insanların olumsuz önyargılarını kırmak olmalı. Böylece hem yerel bölgelerde kültürel aktivite alanları yaratılabilir hem de okuyan vatandaş sayısı artırılabilir.
YORUMLAR - 0 değerlendirme