Zaman Baskısı Tüketici Davranışlarını Nasıl Etkiliyor?

Alışveriş yaparken verdiğimiz kararları etkileyen pek çok faktör olduğunu hepimiz biliyoruz. Mağazaların iç dizaynından tutun markaların logolarında kullandıkları renge kadar her şey tüketici davranışlarına yön verebilmek için ustaca kullanılıyor. Tüketicilerin satın alma süreçlerini etkilemek için kullanılan çeşit çeşit pazarlama stratejisi var. Özellikle de online alışveriş platformlarında en sık rastladığımız pazarlama stratejilerinden biri de zamanla sınırlandırılmış kampanyalar ve indirimler. Böyle bir geri sayım gördüğümüzde ister istemez ürünün ve fırsatın ne olduğunu anlamak için durup bakma ihtiyacı hissediyoruz. Bu tür kampanyalar görmek, ürünü almayı daha önce planlamamış olsak bile, aklımıza o ürünü satın alma fikri düşüyor birdenbire. 

Bir kampanyanın ya da indirimin belli bir zaman dilimiyle sınırlandırıldığını gördüğümüzde ürün satın almadan önce yaşadığımız karar verme sürecinin dengeleri tamamıyla farklılaşıyor. Bize ürünle ilgili sunulan bilgileri değerlendirme şeklimiz ve tüketici olarak ihtiyaçlarımızla ilgili düşüncelerimiz ve beklentilerimiz de değişiyor. Örneğin, bu konuda yapılan deneylerin çoğunda, bir üründe indirim olmasa dahi eğer belli bir zaman sınırlaması konmuşsa tüketicilerin bu ürünü satın alma isteği ve olasılığı daha yüksek oluyor. Yani geri sayımlı kampanyalarda mevzu yalnızca indirim ya da fırsatın kendisiyle sınırlı değil. Tüketiciler olarak zaman kavramıyla kurduğumuz çok daha farklı bir ilişki var. Peki zamanla sınırlı kampanyalar ve indirimler bir ürünü satın alma sürecimizi ve kampanyalı ürünü değerlendirme şeklimizi tam olarak nasıl etkiliyor? Zaman baskısıyla karşı karşıya kaldığımızda ne gibi süreçlerden geçiyoruz?

Geri Sayımlı Kampanyalar Pişman Olma Korkusu Yaratıyor

Bir online alışveriş platformunda ürünleri incelerken, bir kampanyada zaman sınırlamasının olduğunu gördüğümüzde, öncelikle karar verme sürecimiz ister istemez hızlanıyor. Kısa sürede bir karar vermemiz gerektiği bilinciyle hareket ediyoruz. Ancak burada asıl can alıcı nokta yalnızca karar verme sürecimizin hızlanması değil. Örneğin, bu konuda araştırmalar yapan bilim insanları J.J. Inman ve L. McAlister’a göre, zamanla sınırlanmış kampanyalar ve indirimler “pişmanlık teorisi” çerçevesinde ele alınabilir. Yani, tüketici olarak geri sayımlı bir kampanya gördüğümüzde, bu kampanyadan faydalanmazsak geri sayım bittiğinde ürünü almadığımız için pişman olmaktan korkuyoruz. Gelecekte yaşayabileceğimiz bu pişmanlığı önlemek için de ürünü satın almaya daha meyilli oluyoruz. Kampanyanın bitmesine ne kadar az zaman kaldıysa, geleceğe dönük pişmanlık duygusu da o kadar artıyor, dolayısıyla bu pişmanlığı önlemek için kampanyadan yararlanmayı tercih etme olasılığımız da daha fazla oluyor.  Her yıl milyonlarca kişinin aynı heyecanla Black Friday indirimlerini beklemesinin sebebi de bu teorilerle ilişkili. Bu dönemde dört bir yandan reklamlarla algısı allak bullak olan bizler uzun bir süre almayı düşündüğümüz ama türlü gerekçelerle ertelediğimiz şeyleri hiç tereddüt etmeden bir gün içinde almaya karar veriyoruz. 

bu konudaki ileri okumalar için kaynak:

(Inman, J. J. and McAlister, L. (1994), "Do coupon expiration dates affect consumer behavior?", Journal of Marketing Research, 31, 423-429.)

Kaybetme Korkusu ve Beklenti Teorisi

Bu konuyla ilgili geliştirilen yaklaşımlar biri de “beklenti teorisi”. Bu teoriye göre zamanla sınırlandırılmış bir kampanya ya da indirim gördüğümüzde bazı adımlardan geçiyoruz. Öncelikle promosyonu ilk gördüğümüzde bu kampanyanın bizim için potansiyel bir kazanç olduğunu düşünüyoruz. Dolayısıyla kampanyaya ve ürüne olan ilgimiz artıyor. Ancak zaman ilerleyip biz ürünü incelemeye devam ettikçe ve kampanyanın bitişi yaklaştıkça bu kampanyayı kaçırma olasılığımızın arttığını fark ediyoruz. Dolayısıyla, bu kez de kampanyayı potansiyel bir kazanç değil, potansiyel bir kayıp ya da kaçırılmış bir fırsat olarak görmeye başlıyoruz. Bu da ürünü satın alma dürtümüzü besliyor. 

indirimler bitiyor

 

Hem pişmanlık teorisinde hem de beklenti teorisinde gördüğümüz ortak nokta tüketicilerin gelecekte kampanyayla ilgili düşünceleri ve beklentileri üzerinden şu anda, kısa bir zaman dilimi içinde karar vermeye çalışmaları. Yani tüketiciler kampanya bittikten sonra bu fırsattan faydalanmadığı için pişmanlık duygusu ya da bir şeyleri kaçırmış veya kaybetmiş olma duygusuyla baş etmek zorunda kalmamak için ürünü satın almaya daha meyilli oluyor. Bu da normal bir karar verme sürecinde ürünle ilgili gerekli araştırmaların yapan ve eldeki bilgileri değerlendiren tüketicinin tüm karar verme sürecini hızlandırıyor ve acilen bir karar verme ihtiyacı beliriyor.

 Zaman Baskısı Ürünü İnceleme Biçimimizi Etkiliyor 

Bir fırsattan faydalanmak için kısıtlı zamanımız varsa, ürünün özellikleriyle ilgili bilgileri değerlendirme biçimimiz farklılaşıyor. Örneğin, tüketici olarak düşünmek için vaktimiz varsa, yani kampanyanın ya da herhangi bir indirim kuponunun bitimine daha uzun bir süre varsa, ürünle ilgili bilgilendirici yazılı içeriği daha detaylı bir şekilde inceliyoruz ve bu şekilde edindiğimiz bilgiler verdiğimiz nihai kararı daha çok etkiliyor. Ancak, kampanyanın bitişi ne kadar yakınsa, ürünle ilgili bilgi edinmek için görsel kaynaklara o kadar fazla başvuruyoruz ve bilgilendirici yazılı içeriği görmezden gelmeye daha meyilli oluyoruz. Yani zaman baskısıyla karşı karşıya kalmak ürünle ilgili bilgi edinme kanallarımızı da tamamıyla değiştiriyor.

Geri sayımlı kampanyalardan layığıyla faydalanabilmek ve gerçekten ihtiyacımız olan ürünleri daha uygun fiyata satın alabilmek için bu tür kampanyaların tüketici olarak karar verme süreçlerimizi nasıl etkilediğini bilmek çok önemli. Böylece, zaman baskısıyla karşılaştığımızda bu bilgileri kendimize hatırlatabilir ve kampanya kaçırma korkusuyla yanlış kararlar vermekten kaçınabiliriz.


YORUMLAR - 1 değerlendirme

Sen bu konuda ne düşünüyorsun?
Gökhanbir yıl önce
Zaman baskısı, müşterilerin alışveriş yapma hızlarını ve harcama miktarları üzerinde gerçekten etkili oluyor. Özellikle şu dönemde bir mağazada sınırlı bir süre içinde indirimli ürünler satılması, müşterilerin daha hızlı karar verip satın almalarına neden olur. Mağazalar, zaman baskısını kazanca dönüştürmek için birçok farklı yöntem kullanıyorlar. Bunlardan en önemlileri şunlar: Sınırlı süreli indirimler: Bu tür fırsalar müşterileri hızlı karar vermeye ve satın almaya zorlar. Flash satışlar: Yani çok az ürünün çok kısa bir süre içinde satılmasıdır. Bu yöntem, müşterilerin hızlı karar vermelerine ve satın almalarına neden olur. Sınırlı stok: Mağazalar, stoklarını sınırlı tutarak müşterileri hızlı karar vermeye ve satın almaya ikna edebilir. Geri sayım sayacı: Adından da anlaşılacağı üzere mağazada gerçekleştirilen bir etkinliğin ne kadar süre kaldığını gösterir.

İLGİLİ MAKALELER

İNDİRİM KATALOGLARI