Ekipman Alma Sendromu (Gear Acquisition Syndrome) Nedir?

Öncelikle, İngilizcede kısaca GAS (Gear Acquisition Syndrome) olarak ifade edilen Ekipman Alma Sendromu’nun kendini nasıl gösterdiğinden bahsedelim. Cep telefonu, bilgisayar, tablet, kamera, kulaklık gibi teknolojik cihazları sık sık yenileme ihtiyacı duyan, elindeki ürünlerin kısa sürede miadını doldurduğuna ikna olan insanların çoğunda Ekipman Alma Sendromu’nun olduğunu söyleyebiliriz. Ancak, bu sendrom en güncel teknolojik cihazları satın alma isteğinden ibaret değil yalnızca. 

Daha çok işi veya hobisi gereğiyle bu tür ekipmanlara ihtiyaç duyan insanlarda görülen Ekipman Alma Sendromu, kişinin kendini yetersiz hissettiği veya becerilerini pekiştirmek istediği durumlarda karşımıza çıkıyor daha çok. Örneğin, bir fotoğrafçının sürekli olarak yeni kamera ve lenslere para harcaması buna bir örnek olarak verilebilir. İhtiyaç duyulan değil, para verildiğinde kişinin performansını otomatik olarak artıracağına inanılan ürünlerin sık sık satın alınması şeklinde özetlenebilir bu durum. 

Müzisyenler, fotoğrafçılar, sık sık bilgisayar kullanarak çalışan yazılımcı, tasarımcı vb. kişiler ve spor yapmayı seven insanlarda daha sık rastlansa da, Ekipman Alma Sendromu’na has davranış biçimlerini çoğumuz kendi hayatımızda farklı zamanlarda gösterebiliyoruz. Örneğin, yeni bir alışkanlık veya hobi edinmek istediğimizde o konuyla ilgili ihtiyacımız olan veya olmayan tüm ekipmanları satın alma isteği buna örnek verilebilir. Spora başlamaya karar verdiğimizde evimize doldurduğumuz pilates ve yoga ekipmanları, dolabımıza doldurduğumuz spor kıyafetleri de buna örnek verilebilir. Bu tür davranışlar Ekipman Alma Sendromu’nda görülen davranış biçimlerine benzerlik gösterir. Ancak bu davranışların Ekipman Alma Sendromu olarak tanımlanabilmesi için bu davranış biçiminin sürekli ve düzenli olarak görülmesi gerekir.

Elektronik Ürün Alışverişi ve  ve Ödül Hormonlarımız

Pek çok satın alma davranışında olduğu gibi, Ekipman Alma Sendromu’nda da ödül hormonlarımızın parmağı var. Yeni bir şey satın almak, yarışmadan ödül kazanmak, çok lezzetli bir çikolata yemek gibi deneyimler vücudumuzdaki ödül mekanizmalarını harekete geçirir ve dopamin salgılamaya başlarız. İyi bir deneyim sonucunda dopamin salgıladığımızda beynimiz bu dopaminin neden salgılandığını öğrenir ve aynı dopamini salgılayabilmek için aynı deneyimin yeniden ve yeniden yaşanması için uğraşır. Beynimizdeki bazı bölgeler dopamin salgılayıp ödül mekanizmamızı harekete geçirirken, bazı bölgeler de bu sonsuz döngüye düşmememizi ve durmadan dürtüsel eylemlerde bulunmamızı engellemek için çabalar. Bu bölgeler ahenk ve denge içinde çalıştıklarında dürtüsel hareketlerimizi engelleyebiliriz ve durmadan haz ve ödül odaklı davranışlarda bulunmaktan kaçınabiliriz.

Ancak stres altına girdiğimizde, beynimizin ödül odaklı dürtüsel davranışları engelleyen bölgelerinin etkisi azalır ve dürtüsel eylemlere daha meyilli hale geliriz. Yani, stres altındayken dürtüsel ve haz odaklı kararlar vererek (bol bol dopamin salgılamak amacıyla) kendimizi ödüllendirmeye çalışmaya daha meyilli oluruz. Ekipman Alma Sendromu’nun da genellikle bu stres sebebiyle yaşandığı görülür. Müzisyenlerin ve fotoğrafçıların sürekli olarak yeni ekipmanlara ihtiyaç duyduklarına kendilerini ikna etmelerinin sebebi de içinde bulundukları yaratıcı sürecin beraberinde getirdiği strestir.

Gereksiz Harcama Yapmaktan Kaçınmanın Yolları

Siz de kendinizi sık sık bu tür alışveriş yapma davranışları içinde buluyorsanız ve bu davranış biçimini kontrol altına almak istiyorsanız izleyebileceğiniz birkaç adım var. Ekipman alma Sendromu’na kapılmak çok ileri durumlarda ciddi maddi hasara da sebep olabileceği için sık sık dürtüsel olarak yeni ekipman satın alma eğiliminde olan kişilerin dikkat etmesi gereken bazı noktalar var.

Yeni bir şey satın almaya karar verdiğinizde ihtiyaçla istek arasındaki farkı görmek her zaman o kadar kolay olmayabilir ama gereksiz harcamaları önlemek için bu ayrımı iyi yapabilmeyi öğrenmek gerekir. Acele karar vermektense, yeni bir ürün satın almadan önce en az birkaç gün mümkünse bir hafta ya da bir ay beklemeye çalışın. Ama bu bekleme süresini nasıl geçirdiğiniz de önemli. Bu süre boyunca almayı düşündüğünüz ürünün yorumlarını, incelemelerini okuyarak kendinizi ikna etmeye çalışmak yerine, üründen bir süre uzaklaşın, üzerine düşünmemeye çalışın. Böylece bu ürün olmadan hayatınızda gerçekten eksik bir şeyler var mı, bu ürüne gerçekten ihtiyacınız var mı görebilirsiniz.

Elinizdeki cihazı, satın almayı düşündüğünüz yeni cihazla karşılaştırıp cihazınızın kötü özelliklerine odaklanmak yerine cihazınızın performansını arttırmanın yollarını arayabilirsiniz. Örneğin, elinizdeki dijital kamerayı tamamen bir kenara bırakıp yepyeni bir kamera almak yerine daha küçük bir harcama yapıp yeni bir lens almayı tercih edebilirsiniz.

En önemlisi de, en iyi ve kaliteli fotoğrafların en son model kamerayla çekilmediğini, en iyi tasarımların en pahalı bilgisayar ve çizim tabletleriyle çizilmediğini, en güçlü kasların en pahalı ağırlıklarla yapılmadığını unutmayın. Paranızı sürekli olarak yeni ekipmana harcamak kısa süreli bir ödül algısı yaratsa da uzun vadede becerilerinizi ya da performansınızı zirveye çıkarmaya tek başına yetmez. Ekipman Alma Sendromu’nun bu nüansını fark ettiğinizde ve satın alma davranışlarınızı eleştirel bir gözle incelediğinizde en değerli ekipmanınızın kendi becerileriniz ve hayal gücünüz olduğunu görebilirsiniz.

 elektronik ürün alışverişlerinde geçerli indirimleri kaçırma:

(bkz: n11 indirim kodu)

(bkz: mediamarkt indirim kodu)