Paylaşımlı E-Scooterlar Gerçekten Çevre Dostu Mu?

Son yıllarda tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de görmeye alıştığımız elektrikli scooter gibi paylaşımlı mikro ulaşım araçları, büyük şehirlerde ulaşımın önemli bir parçası haline geldi. Üstelik bu tür paylaşımlı mikro ulaşım araçlarının daha çevre dostu bir ulaşım yöntemi olduğu ve ulaşıma bağlı karbon ayak izini azalttığı da düşünülüyor. Peki ama durum gerçekten öyle mi?

Paylaşımlı Mikro Ulaşım Araçları Nedir?

Büyük ve kalabalık şehirlerde ulaşım ve trafik çok ciddi bir sorun olabiliyor. Daha esnek, hızlı ve kıvrak bir ulaşım yöntemi olarak paylaşımlı elektrikli scooter ve elektrikli bisikletler büyük şehirlerde sıklıkla tercih ediliyor. Pandemiyle birlikte kalabalıktan uzak ve bireysel ulaşım yöntemlerine talebin de artmasıyla Türkiye’nin büyük şehirlerinde paylaşımlı elektrikli scooter kullanımı bir hayli arttı. Bu tür kent içi ulaşım yöntemleri genellikle mobil uygulamalar aracılığıyla kısa süreliğine kiralanan ve adım başı araç erişimi sağlayan, bunun yanı sıra hız ve kıvraklık sunan hizmetler olduğu için hesaplı ve pratik bir ulaşım yöntemi olarak sıklıkla tercih ediliyor.

Elektrikli scooter ve bisikletler içten yanmalı motorla çalışmadığı için karbon ayak izinin hayli düşük olduğu ve daha çevre dostu bir ulaşım yöntemi olduğuna dair yaygın bir görüş var. Bu tür mikro ulaşım yöntemlerinin paylaşımlı olması da bu olumlu algıyı kuvvetlendiriyor. Ancak, ETH Zürih Ulaşım Sistemleri ve Planlama Enstitüsü’nden (IVT) Daniel Reck’e göre durum pek de öyle değil. Zürih’teki paylaşımlı e-scooter ve e-bisiklet kullanımının çevreye etkisini inceleyen Reck, e-scooter ve e-bisiklet gibi paylaşımlı mikro ulaşım yöntemlerinin sandığımız kadar çevre dostu yöntemler olmadığını ortaya koyuyor. Aksine, yürüme ve toplu taşıma kullanımı gibi daha çevre dostu yöntemlerin muadili olarak kullanıldıklarından, ulaşıma bağlı karbon ayak izini arttırıyorlar. 

Paylaşımlı E-Scooterların Çevreye Etkisi

Daniel Reck’in sunduğu verilere göre, şimdiye kadar paylaşımlı elektrikli scooter ve bisikletlerin çevreye olan etkisini ölçmek için kullanılan veri ve metotlar pek de gerçekçi değil. Daha gerçekçi bir tabloya erişebilmek için, bu tür paylaşımlı elektrikli araçların hangi ulaşım yöntemlerinin yerine kullanıldığı, ne sıklıkla kullanıldığı, kullanıcıların şehir içi ulaşım alışkanlıklarını nasıl değiştirdiği gibi faktörlerin yakından incelenmesi gerekiyor.

Reck’in araştırmasına göre, paylaşımlı elektrikli scooter ve bisikletler, sanıldığının aksine bireysel araç kullanımının muadili olarak değil, yürüme ve toplu taşıma gibi daha çevre dostu yöntemlerin muadili olarak tercih ediliyor. Bu da paylaşımlı e-scooter kullanımının kentteki ulaşıma bağlı karbondioksit salınımını arttırması anlamına geliyor. Üstelik paylaşımlı e-scooter kullanımı, vatandaşların yürüme ve toplu taşıma gibi “daha az konforlu” ulaşım alışkanlıklarından uzaklaşmasına da sebep olabiliyor.

E-scooter ve e-bisiklet gibi ulaşım araçlarının çevreye etkisi üzerinde rol oynayan faktörlerden biri de paylaşımlı kullanım. Paylaşımlı kullanımda bu tür elektrikli araçların yürüme ve toplu taşıma gibi ulaşım yöntemlerinin muadili olarak tercih edildiği görülürken, kendi e-scooter veya e-bisikletini satın almış olan kullanıcıların bu araçları arabanın muadili olarak kullandıkları görülmüş. Yani paylaşımlı kullanımda karbon ayak izi daha yüksekken, kendi e-scooterına sahip olmak ulaşıma bağlı karbon ayak izini azaltıyor.

Paylaşımlı E-Scooterların Daha Çevre Dostu Olması İçin Ne Yapılmalı?

Kaş yaparken göz çıkarmamak ve paylaşımlı e-scooterları çevre dostu bir ulaşım alternatifi haline getirebilmek için şehirdeki ulaşım planlamasının buna göre yapılması ve vatandaşların da bilinçlendirilmesi gerekiyor. Yani, paylaşımlı e-scooterların yürümek ve toplu taşıma gibi çevre dostu ulaşım yöntemlerinin yerine geçmesini önlemek, aksine araba kullanımının alternatifi haline gelmesini sağlamak önemli. Paylaşımlı elektrikli scooter ve bisikletler şehrin toplu taşıma sistemine daha entegre ve onun bir uzantısı olarak planlandığında ve bireysel araç kullanma ihtiyacını ortadan kaldırdığında çevre dostu etkilerini görmek mümkün. Ancak, şehirlerdeki ulaşım planlamasının buna göre yapılması ve incelikle tasarlanması gerekiyor.

keşfetmeye devam:

 Az Pedalla Çok Yol Katetmeyi Tercih Edenler İçin Elektrikli Bisiklet Alışveriş Rehberi


YORUMLAR - 3 değerlendirme

Sen bu konuda ne düşünüyorsun?
Mehmetbir yıl önce
E-scooterların üretimi, malzeme tedariki, imalat ve nihai ürün olarak kullanıma sunulması aşamalarında çevre etkileri oluşabilir. Mesela e-scooterların bileşenlerinin üretimi veya malzemelerin tedariki aşamasında şüphesiz ki enerji kullanımı ve karbon salınımı meydana geliyor. Öte yandan e-scooterların kullanım süresi sonunda atık yönetimi ve geri dönüşümü de aslında çok önemli bir mesele. E-scooterların bileşenleri geri dönüştürülemeyebilir veya geri dönüştürülürken çevreye olumsuz etkiler yaratabilir. Bu yüzden , e-scooterların üretimi ve atık yönetimi açısından sürdürülebilir bir yaklaşım benimsenmesi toplum sağlığı ve çevresel faktörler açısından hiç öyle göz ardı edilemeyecek kadar ciddi bir konu bana göre.
Musabir yıl önce
Bu scooter'ların şehirlerde hangi sorunları çözdüğü ve hangi sorunlara sebep olduğu zaten bilinen bir gerçekti. ABD'de ya da Japonya-Güney Kore gibi ülkelerde bizden çok daha önce kullanılmaya başlanmıştı. O şehirlerdeki belediyelerin süreç içerisinde ne türlü önlemler aldıklarını önceden inceleyip düzenlemeleri buna göre yapsaydık şimdi daha düzenli ve gerçekten güvenli bir alternatif ulaşım aracı ağına sahip olunabilirdi. Fakat kimsenin bu tür analizler ve değerlendirmeler yaptığı yok. Aynı şeyler tekrar ediyor. Sonra onu çözmek için yama gibi düzenlemeler getiriliyor. Halbuki bher şey önceden belliydi. Oturup adamakkıllı bir planlama yapılabilirdi. Öte yandan makalede bahsedilen şeye de katılıyorum. Kimse aracını bırakıp scooter'a binmiyor. Binenlerin çoğu da genç nesil zaten. Otobüse binmek yerine buna biniyorlar. Haliyle daha fazla enerji harcanıyor.
Metin Demir2 yıl önce
Sadece çevreye zararlı değiller ayrıca can güvenliğini de riske atıyorlar. İstanbul gibi bir yaya için en zorlu kaldırımlara sahip yerlerde scooterlar yetmezmiş gibi bir de bunlar çıktı. Bazen görüyorum mesela hiç yasal olmamasına rağmen ebeveynler çocuklarını filan eğlendirmek için kiralıyorlar. Toplum olarak bilinçsiziz ne yazık ki. Yoksa herkes kurallara uysa ve başkalarının hakkını gaspetmese aslında sorun yok.

İLGİLİ MAKALELER

İNDİRİM KATALOGLARI