Światowy Dzień Konsumenta i Prawa Konsumenta w Polsce

W dzisiejszych czasach otoczeni wyprzedażami, promocjami i innymi okazjami do zakupów, którym jakoś nie sposób się oprzeć, co rusz mówimy o „epoce konsumpcji”. Porównując nasze współczesne nawyki konsumpcyjne z tymi z minionych epok, możemy zrzucić winę na szaleństwo konsumpcyjne, które owładnęło kolejnymi pokoleniami. Wówczas skupimy się jednak jedynie na pewnym wycinku całego obrazu, ponieważ zmieniły się nie tylko nasze nawyki konsumpcyjne, ale również obiekty naszej konsumpcji. Obecnie, gdy wszystko – od produkcji po zakup i od strategii marketingowych po zróżnicowanie produktów – ulega dynamicznym zmianom, jedną z kwestii, nad którymi warto się pochylić, są prawa, które przysługują nam jako konsumentom.

W czasach, gdy konsumpcja nie była tak nasilona, a produkcja masowa nie odbywała się na taką skalę, jak dzieje się to obecnie, zarówno sprostanie wymaganiom klienta, jak i zaradzenie problemom, na które się skarżył nie przysparzało zbyt wielu trudności. Nie było wówczas tylu marek, które rozprzestrzeniły się po całym świecie, ani tylu produktów, które produkowane są w jednym miejscu, a sprzedawane w innym, nierzadko zlokalizowanym na drugim końcu świata. Z tego względu prawa konsumenta wystarczyło powierzyć w ręce producenta, a rozwiązywanie poszczególnych problemów odbywało się lokalnie. Ale dzisiaj zarówno droga, jaką pokonują kupowane przez nas produkty zanim trafią w nasze ręce, znacząco się wydłużyła, jak i wzrosła – i nieprzerwanie wzrasta – liczba produktów i usług, z których korzystamy. Wraz z wkroczeniem do gry zakupów internetowych, usług świadczonych online czy międzynarodowego handlu detalicznego prawa konsumenta zyskują zupełnie inny wymiar.

Światowy Dzień Praw Konsumenta i ochrona praw konsumentów

Gwałtowny wzrost tempa masowej produkcji w następstwie rewolucji przemysłowej stanowi kluczowy punkt zwrotny w procesie zmian nawyków konsumenckich, jaki zaczął dokonywać się jeszcze w ubiegłym stuleciu. W połowie dwudziestego wieku prawa konsumenta na całym świecie stały się zjawiskiem, o którym zaczęto coraz więcej dyskutować  i do którego zaczęto przywiązywać coraz więcej wagi. W swoim przemówieniu wygłoszonym przed Izbą Reprezentantów były prezydent Stanów Zjednoczonych John F. Kennedy zwrócił uwagę na konieczność ustanowienia globalnego nadzoru nad przestrzeganiem „praw konsumenenta” i ich powszechnej ochrony. W 1983 r. zgodnie z postanowieniem ONZ 15 marca – dzień w którym w 1962 r. prezydent Kennedy wystąpił ze swoją przemową – został ogłoszony Światowym Dniem Praw Konsumenta. Ten ważny dzień obchodzony jest również w Polsce, choć nasza narodowa świadomość konsumencka dopiero się budzi.

Na całym świecie prace w kierunku ustandaryzowania, ustanowienia nadzoru i ochrony nad prawami konsumenta prowadzone są w oparciu o rezolucję przyjętą w 1985 r. pod nazwą “Wytyczne Zgromadzenia Ogólnego ONZ w sprawie ochrony konsumentów”. Po przyjęciu tej rezolucji na całym świecie prace nakierowane na ochronę praw konsumenta przyspieszyły. W Polsce na straży praw konsumentów stoi w pierwszej kolejności Polska Federacja Konsumentów zarejestrowana w 1981 r., ale również takie organizacje jak Fundacja Konsumencki Instytut Jakości czy też Polskie Towarzystwo Ekonomiki Gospodarstwa Domowego.

                              

9 Podstawowych Praw Konsumenta

“Wytyczne Zgromadzenia Ogólnego ONZ w sprawie ochrony konsumentów” określają 9 podstawowych obszarów ochrony praw konsumenta, do których należą prawo do zaspokojenia potrzeb, prawo do zdrowia i bezpieczeństwa, prawo do uzyskania informacji, prawo do bycia pouczonym, prawo do uzyskania zadośćuczynienia za odniesione szkody, prawo do ochrony interesu, prawo wyboru, prawo do reprezentacji, zrzeszania się i wystąpień oraz prawo do życia w zdrowym środowisku. Przepisy te mają na celu objęcie ochroną konsumentów na całym świecie. Pojęcie praw konsumenta sprowadza się nie tylko do uznania i nadania mu odgórnie określonego zestawu praw, ale obejmuje swoim zakresem również świadomość konsumencką i zdolność do zrzeszania się w imię ochrony własnego interesu. Perspektywa ta przyświeca prowadzonym na całym świecie pracom nad porządkiem prawnym służącym ochronie dobra konsumenta.

Prawa Konsumenta w Polsce

W naszym kraju podstawę prawną dla ochrony praw konsumenta stanowi obecnie Ustawa z dnia 30 maja 2014 r. o prawach konsumenta. Konsumenci mogą dochodzić swoich praw w Urzędzie Ochrony Konkurencji i Konsumentów, w organach Inspekcji Handlowej oraz u powiatowych rzeczników konsumentów. Od niemal 20 lat działa w Polsce również Krajowy System Monitorowania Wypadków Konsumenckich mający na celu gromadzenie informacji o zdarzeniach związanych z używaniem produktów, które poskutkowało zgonem lub uszczerbkiem na zdrowiu. Mając na względzie zakupy robione przez internet wprowadzono również prawo do odstąpienia od umowy i zwrotu towaru w ciągu 14 dni oraz prawo do uzyskania gwarancji.

W miarę jak rozwija się w Polsce handel internetowy, można zaobserwować coraz skuteczniejsze mechanizmy gwarantujące ochronę praw konsumentów i sprawniejsze działanie systemu, w ramach którego rozpatrywane są wnioski. Mimo iż w proces sprzedaży zaangażowane są różne podmioty – producent, pośrednik, dostawca – z reguły przebiega on sprawnie, a ewentualne problemy rozwiązywane są w zgodzie z wytycznymi, jakie ustanawia prawo konsumenckie. Specjalne prawa przysługujące konsumentowi w przypadku poszczególnych kategorii produktów czy sektorów umożliwiają zapobieganie potencjalnym problemom. Jednak podobnie jak w różnych innych krajach na świecie, również w Polsce jest jeszcze dużo do zrobienia w w tym zakresie.

 

zakupy w prl-u

 

“Narzekający Polak” a kultura składania skarg i wniosków

Jako naród możemy poszczycić się wyjątkową “sprawnością” w wyrażaniu niezadowolenia, a więc w popularnym narzekaniu. Jest to zresztą cecha, do której sami podchodzimy z dystansem i z której nierzadko sami żartujemy. Wynikać może ona poniekąd z doświadczeń historycznych, które miały miejsce w ubiegłym stuleciu, a przede wszystkim sytuacji gospodarczej, jaka wytworzyła się w PRL-u. W czasach Polski Ludowej mało kto nie narzekał, trudno jednak się dziwić, że w kraju, w którym praktycznie nie istaniała konkurencja rynkowa, a państwo pełniło rolę zarówno producenta, pośrednika i dostawcy, nie rozwinęła się kultura formalnego dochodzenia swoich praw jako konsumenta. Jednak po powrocie do gospodarki rynkowej, a szczególnie wraz z rozwojem zakupów i usług przez internet poziom świadomości konsumenckej Polaków znacząco wzrósł. Robiąc zakupy na dużych portalach zakupowych, takich jak np. popularne Allegro, użytkownicy mają możliwość oceny produktów i sprzedających, wystawienia opinii i złożenia reklamacji. Również portale społecznościowe, takie jak Facebook, pozwalają na uzyskanie informacji o danej marce na podstawie wystawionych opinii i ocen.

W kwestii reklamacji produktów w Polsce przodują skargi z tytułu wad produkcyjnych i niskiej jakości obuwia, odzieży, sprzętu RTV i AGD, elementów wyposażenia mieszkania i sprzętu elektronicznego. Polacy zgłaszają również dużo roszczeń w związku z usługami telekomunikacyjnymi, budowlanymi, finansowymi i turystycznymi.

Prawdopodobnie pierwszą rzeczą, jaka przychodzi nam na myśl, gdy słyszymy o prawach konsumenta są zakupione przez nas produkty materialne, jednak nie powinniśmy zapominać, że prawa konsumenta przysługują nam również w zakresie wszelkiego rodzaju usług, z których odpłatnie korzystamy. Z tego też względu jako świadomi konsumenci powinniśmy zawsze zachować uważność w kwestii paragonów, umów, opisów produktów i usług. Ponadto powinniśmy sobie zdawać sprawę z tego, że choć na straży naszego interesu stoją stosowne regulacje prawne, mogą one okazać się niewystarczające w dzisiejszych czasach, kiedy produkty i usługi oraz ich rodzaje mnożą się z każdym dniem. To dlatego jako konsumenci powinniśmy się zrzeszać i dbać o przestrzeganie naszych praw.


OPINIE - 0 opinii

Co Ty o tym sądzisz?
jeszcze nie ma żadnej opinii!

PODOBNE ARTYKUŁY

GAZETKI PROMOCYJNE